کد مطلب:295079 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:167
دستورات اسلام درباره یاد کردن دیگران با نام خوب
قرآن در این باره دستور مهمی ارائه كرده است، خداوند در سوره ی حجرات چنین فرموده اند: «لا تنابزوا بالالقاب، همدیگر را با لقبهای زشت و ناپسند یاد می كند». [1] .
مجمع البیان شان نزول آیه را چنین نقل می كند:
«روزی صفیه دختر حیی إبن اخطب (همان زن یهودی كه بعد از ماجرای فتح خیبر مسلمان شد و به همسری پیغمبر اسلام صلی اللَّه علیه و آله و سلم در آمد) خدمت پیامبر صلی اللَّه علیه و آله و سلم رسید و گفت: عایشه مرا سرزنش می كند و می گوید: «ای یهودی زاده!!» پیامبر صلی اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: چرا نگفتی پدرم هارون
است، و عمویم موسی و همسرم «محمد»؟ و در همین جا بود كه آیه «لا تنابزوا بالالقاب» نازل شد. [2] .
در این رابطه در روایات نیز هشدارهای مهمی داده شده است.
راوی گوید: «روزی در محضر امام رضا علیه السلام بودم ایشان شعری را خواندند. (البته ایشان كم شعر می خواندند.) سوال نمودم: این شعر مال كیست؟ امام علیه السلام فرمودند: از آن یكی از شیعیان عراقی است.
گفتم: ابوالعتاهیه (انسان كم خرد) این شعر را برای من خوانده و گفته از خودش است. امام علیه السلام فرمود: اسمش را بگو و لقب زشت بر زبان نیاور و این اخلاق را نیز از خود دور كن، خداوند در قرآن می فرماید:
«لا تنابزوا بالالقاب» چه بسا او از این لقب رنجیده شود و دوست نداشته باشد این گونه او را خطاب كنید». [3] .
«در اسلام، خواندن مردم به اسم یا لقبی كه موجب اهانت و تحقیر آنان است، ناروا شناخته شده، و تعالیم اسلام مردم را از این عمل ناپسند، كه باعث بغض و كینه ی اجتماعی است، برحذر داشته است. در حدیث است كه: «حق مومن بر برادرش این است كه او را به
بهترین اسمش بخواند». [4] .
عموم مسلمین موظفند از ذكر اسامی و القابی كه باعث تحقیر و هتك حرمت صاحبانشان می شود خودداری نمایند، آنان را به آن اسمها و لقبها نخوانند و موجب ملامت خاطر و شرمندگی آنان نشوند، ولی همه ی مردم در عمل مراعات این دستور را نمی كنند.
بعضی بر اثر بد اخلاقی و بی اعتنائی به وظایف خویش، و بعضی به علت نفهمی و نارسایی فكر، مردم را به اسما و القاب بد، نام می برند و موجبات تحقیر و توهین آنان را با عمل زشت و نادرست خود فراهم می آورند.
در اوایل قرن سوم هجری شخصی به نام «ابوحفص» در عراق زندگی می كرد كه در اثر پاره ای از اعمال، مردم به او لقب، «لوطی» دادند و در غیاب وی با این لقب او را تحقیر می نمودند. این شهرت او را سخت ناراحت كرد و به شخصیت وی ضربه ی غیر قابل جبرانی وارد نمود. زمانی یكی از همسایگان او مریض شد، ابوحفص به عیادت او رفت. بیمار در كمال ضعف و ناتوانی در بستر افتاده بود. ابوحفص از وی احوالپرسی كرد و به او گفت: مرا می شناسی؟ بیمار با صدایی بسیار ضعیف جواب داد: چرا نشناسم؟ تو ابوحفص لوطی هستی.
ابوحفص از این لقب، سخت برآشفت و گفت: از حد شناسایی گذشتی، امیدوارم از این بستر هرگز برنخیزی. این سخن را گفت و از كنار بیمار برخاست و رفت». [5] .
[1] سوره ي حجرات، آيه ي 11.
[2] تفسير نمونه: ج 22، ص 180.
[3] حدثنا محمد بن يحيي بن ابي عباد قال: «حدثني عمي قال: سمعت الرضا عليه السلام يوما ينشد و قليلا ما كان ينشد شعرا:
كلنا نامل مدا في الاجل- و المنايا هن آفات الامل
لا تغرنك اباطيل المني- و الزم القصد و دع عنك العلل
انما الدنيا كظل زائل- حل فيه راكب ثم رحل
فقلت: لمن هذا اعز اللَّه الامير؟ فقال: لعراقي لكم. قلت: انشدنيه ابوالعتاهيه لنفسه. فقال: هات اسمه و دع عنك هذا، ان اللَّه سبحانه و تعالي يقول: «و لا تنابزوا بالالقاب» و لعل الرجل يكره هذا». عتاهيه: گمراهي، مردم گمراه و نادان، عيون اخبار الرضا عليه السلام، ج 1، ص 19، ر 7.
[4] و في الحديث: «حق المومن علي اخيه ان يسميه باحب اسمائه». مجمع البحرين ماده نبز ايضا قال رسول اللَّه صلي اللَّه عليه و آله و سلم: «ادعوا اخوانكم باحسن اسمائهم و لا تدعوهم بالالقاب». كنزالعمال، ج 16، ص 421، ر 45219.
[5] كودك از نظر و راثت و تربيت، ج 2، ص 241- 239 به نقل از لغتنامه ي دهخدا.